W dobie globalizacji, koncernów i korporacji, coraz częściej można spotkać się z nazwami stanowisk pracy w służbie BHP odbiegających od tych, które zostały określone w rozporządzeniu w tej sprawie. Rodzi się więc zasadnicze pytanie: jak się mają nazwy stanowisk do nabywania stażu pracy w służbie BHP? Zapraszam do lektury.

Nazwy stanowisk w służbie BHP

Stanowiska pracy, na których mogą być zatrudniani pracownicy służby BHP, zostały określone w rozporządzeniu [1] i są następujące:

• inspektor ds. BHP,
• starszy inspektor ds. BHP,
• specjalista ds. BHP,
• starszy specjalista ds. BHP,
• główny specjalista ds. BHP.

Tak wygląda teoria. 

A jeżeli stanowiska nazywają się inaczej?

Często otrzymuję od Czytelników pytania, czy liczy się staż pracy w służbie BHP w sytuacji, gdy stanowisko pracy nie nazywa się tak jak w rozporządzeniu. Wśród tych pytań pojawiły się następujące stanowiska:

• pracownik służby BHP,
• pracownik działu BHP,
• młodszy specjalista ds. BHP,
• referent w dziale BHP,
• kierownik działu BHP,
• safety specialist,
• HSE specialist,
• H&S specialist,
• safety manager,
• specjalista ds. bezpieczeństwa pracy i zdrowia,
• koordynator BHP (w tym przypadku jako praca w służbie BHP, a nie jako funkcja, o której pisałam TUTAJ).

Czy nazwa stanowiska ma znaczenie?

Czy nazywanie stanowisk pracy w służbie BHP inaczej, niż stanowi rozporządzenie [1], jest w ogóle dozwolone? Tak. Nie jest poprawne, ale nie jest zabronione.

A czy ma wpływ na zaliczanie się stażu pracy w służbie BHP?

Aby na danym stanowisku pracy liczył się staż pracy w służbie BHP, muszą być spełnione trzy warunki:

1. zatrudnienie w służbie BHP,
2. kwalifikacje niezbędne do pracy w służbie BHP oraz
3. wykonywanie obowiązków służby BHP, określonych w rozporządzeniu [1]. 

Poniżej omawiam każdy element.

1. Zatrudnienie w służbie BHP

O tym, kiedy mamy do czynienia ze służbą BHP, a kiedy nie, pisałam na blogu już wielokrotnie. Jeśli jeszcze nie czytałeś tych artykułów, zachęcam do nadrobienia zaległości:

2. Kwalifikacje niezbędne do pracy w służbie BHP

Zgodnie z wyrokiem Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 26 listopada 2008 r. IV SA/Wr 432/08, nie istnieje przepis, który przesądzałby o tym, że to nazwa stanowiska pracy w służbie BHP jest decydująca dla nabywania stażu pracy w służbie BHP. Decydujące w tej kwestii są kwalifikacje do zajmowania stanowisk w służbie BHP.

Mając na względzie, że § 4 ust. 2 rozporządzenia z dnia 2 września 1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. Nr 109, poz. 704) zawiera wskazanie kwalifikacji, jakie są niezbędne do zatrudnienia na danym stanowisku pracy, należy stanąć na stanowisku, że to właśnie te kryteria decydują o tym, czy danego pracownika można zaliczyć do służby bhp. Jako że żaden przepis nie wskazuje, by nazwa posiadała znaczenie przeważające, należy przyjąć, że decydujące są kryteria w zakresie kwalifikacji, które umożliwiają zatrudnienie.

3. Wykonywanie obowiązków służby BHP

Trzecim warunkiem, aby liczył się staż pracy w służbie BHP, są rzeczywiście wykonywane obowiązki. Muszą to być zadania służby BHP, które są ustalone przepisami prawa (§2 ust. 1 rozporządzenia [1]). 

Potwierdza to wyrok Sądu Okręgowego w Częstochowie z 20 lutego 2014 r. IV Pa 172/13. Sąd analizował tutaj sprawę pracownika zatrudnionego na stanowisku stażysty BHP. Pracownik ten nie wykonywał obowiązków pracownika służby BHP, a jedynie wspierał prace tej służby. Po zakończeniu stażu, na świadectwie pracy zobaczył nazwę stanowiska, zgodną z umową o pracę, czyli stażysta BHP. Zwrócił się do pracodawcy o sprostowania świadectwa pracy i zmianę stanowiska ze stażysty BHP na stanowisko starszego inspektora ds. BHP. Argumentował, że wpisanie żądanego stanowiska pozwoliłoby mu zachować prawo do zaliczenia okresu zatrudnia do stażu pracy w służbie BHP.

Tymczasem do obowiązków tego pracownika należało jedynie wsparcie służby BHP w jej zadaniach. Pracownik wykonywał prace pomocnicze, jak np. kompletowanie dokumentów czy prowadzenie rejestrów. Dochodziło co prawda do sytuacji, w których pracownik wchodził w rolę służby BHP, np. jeden raz został powołany do zespołu powypadkowego i sporządził protokół powypadkowy. W ocenie sądu, nie miało to jednak znaczenia.

Pracownik ten aktywnie wypełniał swoje obowiązki, zyskując po pewnym czasie dużą samodzielność. Wciąż jednak, poza incydentalnymi sytuacjami, nie było to wykonywanie obowiązków pracownika służby BHP, a jedynie pomoc. 

Potwierdza to zasadniczy zakres czynności powoda związany z przygotowywaniem alertów dotyczących wypadków przy pracy, praca na konkretnych stanowiskach polegająca na przygotowywaniu ostrzeżeń, wykresów, diagramów I. – a to faktycznie może zrobić osoba
niezatrudniona na stanowisku pracownika służby BHP.

Sąd uznał zatem, że nie może być mowy o uznaniu prośby pracownika, ponieważ nie ma ku temu podstaw. Zdaniem sądu, decydujące czy ktoś jest zatrudniony w służbie BHP czy nie, są faktycznie wykonywane obowiązki.

Jasno to wynika z zebranego materiału, że strona pozwana tak starała się ograniczać obowiązki powoda, żeby nie były to obowiązki pracownika służby BHP, przy czym, sporadycznie zdarzały się tutaj tego typu czynności, jednak nie może to w ocenie sądu okręgowego powodować ustalenia, że w całym okresie zatrudnienia, powód był zatrudniony na stanowisku starszego inspektora BHP.

Wydając ten wyrok, sąd podkreślał również wagę intencji stron przy nawiązywaniu stosunku pracy. Jeżeli pracodawca chce zatrudnić pracownika służby BHP, a kandydat chce pracować w służbie BHP i ma kwalifikacje, które mu to umożliwiają, to wówczas nazwa stanowiska schodzi na dalszy plan:

“W przypadku zatrudnienia pracownika na potrzeby ustalenia jego stanowiska pracy niewątpliwie bardzo istotne znaczenie ma zarówno rodzaj wykonywanych obowiązków jak i zgodna wola stron co do warunków umowy o pracę w części dotyczącej stanowiska pracy.”

W przytaczanym przypadku, taka sytuacja nie miała jednak miejsca.

Czy należy się przejmować nazwą stanowiska pracy?

Wiesz już, że nazwa stanowiska pracy w służbie BHP nie musi być zgodna z rozporządzeniem. Jednak warto pamiętać, że stanowisko, które masz w umowie o pracę, znajdzie się na Twoim świadectwie pracy. To z kolei może (choć nie musi) w przyszłości utrudniać Ci udowodnienie, że rzeczywiście pracowałeś w służbie BHP.

W mojej ocenie, takie trudności w mniejszym stopniu będą dotyczyły nazw anglojęzycznych, np.: safety specialist, H&S specialist itp. Większy problem będzie ze stanowiskami, które mają polskie nazwy, ale nie wskazują one jednoznacznie, że są to stanowiska w służbie BHP. Idealnym przykładem jest tutaj stanowisko koordynatora BHP.

Przepisy przewidują taką funkcję, jednak z założenia, nie jest to stanowisko w służbie BHP (o koordynatorze BHP pisałam szerzej w artykule Koordynator BHP – kim jest i czym się zajmuje). Jak się jednak okazuje, bywają pracodawcy, którzy tak właśnie nazywają stanowiska w tworzonej przez siebie służbie BHP.

Czy mogą? Mogą, choć nie powinni.

Czy taka osoba nabywa staż w służbie BHP? Jeśli tylko spełnia 3 warunki, które opisałam powyżej, to tak.

Jak zadbać o to, aby nazwa stanowiska była prawidłowa?

Pracodawcy i pracownicy działów HR często nie mają pojęcia, że stanowiska pracy w służbie BHP są określone przepisami prawa. Nadają więc własne nazwy. Dlatego też, to Ty musisz wyjść z inicjatywą, aby stanowisko pracy w służbie BHP, miało prawidłową nazwę. 

Jak już wiesz z tego artykułu, nie jest to konieczne dla naliczania się stażu pracy w służbie BHP. Jednak, są sytuacje, w których lepiej dla Ciebie będzie, gdy o to zadbasz. Dzięki temu, możesz po prostu uniknąć różnych wątpliwości w przyszłości.

Podsumowanie

Aby liczył się staż pracy w służbie BHP, musisz spełnić 3 warunki: mieć kwalifikacje do pracy w służbie BHP, zostać zatrudnionym w służbie BHP oraz wykonywać zadania służby BHP, określone w przepisach. Nazwa stanowiska pracy ma znaczenie drugorzędne. Warto jednak pilnować, aby w miarę możliwości nazywało się tak, jak w rozporządzeniu. Pozwoli to uniknąć ewentualnych niejasności w przyszłości.