Od początku mojej działalności w ramach BHP od podszewki, otrzymałam kilkadziesiąt pytań o koordynatora BHP. Zastanawiacie się kto może nim zostać, czym dokładnie się zajmuje, kiedy powinien zostać powołany i co ma wspólnego ze służbą BHP. Poznaj odpowiedzi na te wszystkie pytania.

Koordynator BHP – co to za funkcja

Często spotykam się z mylnym przekonaniem, że koordynator BHP to stanowisko w służbie BHP. Otóż, nie. Stanowiska w służbie BHP, zgodnie z rozporządzeniem [1], są następujące:

• inspektor ds. BHP,
• starszy inspektor ds. BHP,
• specjalista ds. BHP,
• starszy specjalista ds. BHP,
• główny specjalista ds. BHP.

Tymczasem koordynator BHP to nie jest stanowisko pracy, tylko funkcja i to pełniona tylko w konkretnym przypadku.

Nawiasem mówiąc, przepisy nakazują wyznaczyć koordynatora. Ze względu na pełnione zadania, nazywa się go zwyczajowo koordynatorem BHP lub koordynatorem ds. BHP.

Kiedy należy wyznaczyć koordynatora BHP

W każdej sytuacji, w której w jednym miejscu pracują pracownicy zatrudnieni przez różnych pracodawców, pracodawcy ci mają następujące obowiązki [2]:

• współpracować ze sobą;
• wyznaczyć koordynatora sprawującego nadzór nad bezpieczeństwem i higieną pracy wszystkich pracowników zatrudnionych w tym samym miejscu;
• ustalić zasady współdziałania uwzględniające sposoby postępowania w przypadku wystąpienia zagrożeń dla zdrowia lub życia pracowników;
• informować siebie nawzajem oraz pracowników lub ich przedstawicieli o działaniach w zakresie zapobiegania zagrożeniom zawodowym występującym podczas wykonywanych przez nich prac.

W praktyce oznacza to, że kiedy mamy do czynienia z pracownikami dwóch lub większej liczby pracodawców, muszą oni wyznaczyć koordynatora BHP.  

Warto pamiętać, że chodzi tutaj nie tylko o teren wykonania pracy, np. budowę, gdzie pracuje wiele różnych firm. Dotyczy to również zakładu, który zleca wykonanie jakiejś pracy firmie zewnętrznej na swoim własnym terenie. 

Jakie obowiązki ma koordynator BHP

Koordynator BHP sprawuje nadzór nad bezpieczeństwem i higieną pracy wszystkich pracowników zatrudnionych w tym samym miejscu. Tyle nam mówi Kodeks pracy. [2]  A jak to wygląda w praktyce?

Koordynator BHP powinien dobrze znać przepisy BHP i umieć znajdować rozwiązania w sytuacjach, w których dochodzi do kolizji w zakresie przepisów i zasad BHP pomiędzy różnymi pracodawcami, np. jeżeli pracownicy jednego pracodawcy spawają, a pracownicy drugiego pracodawcy tuż obok zabierają się za pracę z produktami łatwopalnymi. Właśnie w takich sytuacjach, koordynator BHP musi reagować i proponować rozwiązania, które będą mogły pogodzić różne prace różnych podmiotów na jednym terenie i w jednym czasie. Działalność koordynatora BHP dotyczy więc tylko punktów styku działalności różnych zakładów i związanych z nimi aspektów bezpieczeństwa i higieny pracy. 

Jak widzisz, nie ma jednego konkretnego zakresu obowiązków koordynatora BHP. Powinien on być zatem określany przez pracodawców, którzy powołują taką funkcję. Warto, aby były one sporządzone na piśmie, chociaż takiego wymogu w przepisach nie ma. 

Przykładowy zakres obowiązków koordynatora BHP:

• sprawowanie nadzoru nad bezpieczeństwem i higieną pracy wszystkich pracowników wykonujących prace w miejscu X,
• udział w ustalaniu zakresu i kolejności prac oraz wnoszenie uwag,
• określanie zagrożeń powodowanych różnymi rodzajami prac wykonywanych przez różne podmioty w miejscu X oraz proponowanie środków eliminujących lub zmniejszających zagrożenia,
• informowanie osób kierujących pracownikami o uchybieniach w stosowaniu się do przepisów i zasad BHP oraz ustaleń między pracodawcami,
• współpraca z osobami kierującymi pracownikami oraz służbami BHP poszczególnych pracodawców.

Pracodawcy mogą również nadać koordynatorowi BHP uprawnienia, np. umożliwiające mu odsunięcie od pracy pracownika, który swoim zachowaniem lub sposobem wykonywania pracy stwarza zagrożenie dla życia lub zdrowia własnego lub innych osób.

 Jak poprawnie wyznaczyć koordynatora BHP oraz wyjaśnienie obowiązków prawych wobec podwykonawców omawiam w webinarze “Jak ogarnąć podwykonawców”

Przepisy branżowe

Istnieją 3 branże, w których przepisy prawa zawierają więcej szczegółów dotyczących koordynatora BHP. Przytaczam je tutaj, ponieważ nawet w branżach innych niż wskazane poniżej, można się nimi posłużyć jako przykładami, układając zakres zadań koordynatora. Oczywiście to nadal nie są zamknięte katalogi obowiązków i można je dowolnie poszerzać o dodatkowe zadania.

1. Gospodarka leśna

W przepisach BHP dotyczących tej branży [3], znajdziesz doprecyzowanie, co w szczególności powinny zawierać obowiązki koordynatora BHP:

• niedopuszczanie do stosowania sposobów wykonywania prac bezpośrednio zagrażających zdrowiu lub życiu pracujących pracowników,
• niezwłoczne wstrzymanie prac w razie stwierdzenia bezpośredniego zagrożenia dla życia lub zdrowia pracowników i podjęcie działań w celu usunięcia tego zagrożenia,
• odsunięcie od pracy pracownika nieprzestrzegającego przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny
  pracy.

2. Prace gazoniebezpieczne

Przepisy BHP z tego zakresu [4] podają, że koordynatora powołuje operator sieci gazowej. Do obowiązków koordynatora należą w szczególności:

• zapewnienie realizacji prac zgodnie z instrukcją wykonywania prac,
• zapewnienie współpracy osób nadzorujących różne zespoły pracowników,
• ustalenie sposobu łączności i sposobu alarmowania,
• ustalenie harmonogramu prac uwzględniającego zadania wszystkich zespołów wykonawczych.

3. Urządzenia energetyczne

W przepisach BHP podczas prac przy urządzeniach energetycznych [5], do obowiązków koordynatora należy w szczególności:

• ustalenie harmonogramu prac uwzględniającego zadania wszystkich zespołów realizujących prace, jeżeli wymaga tego bezpieczeństwo lub technologia ich wykonywania;
• zapewnienie współpracy osób kierujących pracami zespołów i osób nadzorujących te prace;
• ustalenie sposobu łączności i sposobu alarmowania w sytuacji zaistnienia zagrożenia lub awarii.

Kto może zostać koordynatorem BHP

Przepisy nie określają jakie kwalifikacje powinna mieć osoba pełniąca tę funkcję. Oczywiście rzeczą bezdyskusyjnie konieczną jest aktualne szkolenie w dziedzinie BHP. Poza tym, biorąc pod uwagę zamysł ustawodawcy przy powoływaniu roli koordynatora BHP, osoba pełniąca tę funkcję powinna mieć wiedzę z zakresu BHP na naprawdę wysokim poziomie. 

Inna sprawa to wiedza praktyczna o prowadzonych pracach. Warto, aby koordynator BHP wiedział na czym polegają prace i jak je bezpiecznie wykonywać. Przy wyborze koordynatora BHP warto więc rozważyć wybór osób będących inżynierami, technologami, osobami kierującymi pracownikami itp. 

Dodam, że wyznaczenie koordynatora BHP nie zwalnia poszczególnych pracodawców z obowiązku zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy zatrudnionym przez nich pracownikom.

Pytania Czytelników

Pytanie 1: “Czy behapowiec może pełnić funkcję koordynatora BHP? Mój pracodawca upiera się, żebym to ja był koordynatorem, ponieważ mam największą wiedzę z zakresu BHP.”

Odpowiedź: Koordynator BHP a służba BHP to dwie różne sprawy. Służba BHP jest organem doradczym i kontrolnym pracodawcy. Koordynator BHP sprawuje nadzór nad bezpieczeństwem i higieną pracy wszystkich pracowników zatrudnionych w tym samym miejscu.

O ile nie ma tutaj przeciwwskazań merytorycznych, aby tę funkcję powierzyć pracownikowi służby BHP, to biorąc pod uwagę powyższe różnice oraz przepis mówiący o zakazie obciążania służby BHP zadaniami innymi niż określone w rozporządzeniu [1], pracownik służby BHP nie powinien pełnić funkcji koordynatora BHP. Oczywiście służba BHP i koordynator BHP powinni ze sobą ściśle współpracować.

Kiedy, mimo wszystko, pracodawca upiera się, aby powierzyć tę funkcję pracownikowi służby BHP, to trzeba zadbać, aby obowiązki koordynatora BHP nie kolidowały z obowiązkami służby BHP. Należałoby więc powierzyć obowiązki koordynatora BHP na podstawie odrębnej umowy, np. zlecenia.

Pytanie 2: “Jestem zatrudniony w służbie BHP na stanowisku koordynator ds. BHP. Wykonuję wszystkie zadania służby BHP i dodatkowo przygotowuję różne raporty ze wszystkich zakładów mojej firmy na świecie. Czy tak nazwane stanowisko wlicza mi się do stażu pracy w służbie BHP?”

Odpowiedź: Aby liczył się staż pracy w służbie BHP, należy pracować w służbie BHP i wykonywać zadania tej służby. Z pytania wynika, że tak właśnie jest, zatem staż w służbie BHP będzie się liczył.

W tym miejscu chciałabym uczulić wszystkie osoby zatrudniane do służby BHP, by samodzielnie dbały o to, aby ich stanowisko pracy było poprawnie nazwane, zgodnie z rozporządzeniem w sprawie służby BHP [1]. Niestety pracodawcy czy pracownicy działów personalnych (kadr) często nie wiedzą, że stanowiska w służbie BHP są określone przepisami prawa. To Ty musisz zadbać, aby mieć stanowisko zgodne z prawem. Dzięki temu, unikniesz podobnych wątpliwości, jakie miał autor pytania.

Pytanie 3: “Jestem koordynatorem BHP na budowie, ale nie pracuję w służbie BHP. Czy ta praca liczy się do stażu pracy w służbie BHP?”

Odpowiedź: Nie. Funkcja koordynatora BHP i praca w służbie BHP to dwie różne sprawy. Pełniąc tę funkcję, nie pracuje się w służbie BHP, a zatem nie nabywa się stażu pracy w służbie BHP.

Pytanie 4: “Czy koordynator BHP musi być pracownikiem czy może to być osoba z firmy zewnętrznej, np. zajmującej się nadzorem BHP?”

Odpowiedź: Może to być zarówno pracownik zakładu, jak i osoba z firmy zewnętrznej. Ważne, aby osoba wybrana do pełnienia tej funkcji posiadała odpowiednią wiedzę z zakresu BHP.

Podsumowanie

Koordynator BHP to funkcja powoływana w sytuacji, gdy w jednym miejscu pracują pracownicy dwóch lub więcej pracodawców. Przepisy nie określają ani konkretnych wymagań kwalifikacyjnych, ani zakresu obowiązków dla koordynatora BHP. Aby więc móc pełnić tę funkcję prawidłowo, pracodawcy muszą samodzielnie określić zakres obowiązków (i ewentualnie uprawnień) koordynatora BHP. Warto pamiętać, że wyznaczenie koordynatora nie zwalnia pracodawców z obowiązków w zakresie BHP względem swoich pracowników.