Jakiś czas temu, Kasia zadała mi takie pytanie: “Jakie maszyny podlegają pod UDT, jak wygląda przegląd UDT, jakie normy trzeba spełnić, aby przejść przez przegląd UDT, jak wygląda taka kontrola”. Zapraszam do artykułu, w którym dowiesz się najważniejszych informacji o urządzeniach podlegających dozorowi technicznemu.

Wstęp

Temat urządzeń podlegających dozorowi technicznemu jest bardzo szeroki. Różne urządzenia mają różne okresy badań, mogą podlegać różnym formom dozoru oraz badań, a co za tym idzie, różnym formalnościom z tym związanym. Jesteś Behapowcem, więc aż tak rozległa wiedza niekoniecznie Ci się przyda. Jednak ze względu na Twoją funkcję doradczą i kontrolną, podam Ci to, co moim zdaniem, jest najważniejsze z behapowskiej perspektywy.

Cel dozoru technicznego

Dozór techniczny jest niezbędny dla zapewnienia bezpiecznego funkcjonowania urządzeń technicznych i urządzeń do odzyskiwania par paliwa oraz do zapewnienia bezpieczeństwa publicznego w tych obszarach.

Dozór techniczny jest prowadzony przez jednostki Urzędu Dozoru Technicznego (UDT).

Dozór techniczny nie zwalnia pracodawców z odpowiedzialności za sprawne i bezpieczne funkcjonowanie urządzeń objętych dozorem.

Co to jest “urządzenie techniczne”

Jest to urządzenie, które może stwarzać zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego, ale też mienia i środowiska na skutek:

• rozprężenia cieczy lub gazów znajdujących się pod ciśnieniem różnym od atmosferycznego,
• wyzwolenia energii potencjalnej lub kinetycznej przy przemieszczaniu ludzi lub ładunków w ograniczonym zasięgu,
• rozprzestrzeniania się materiałów niebezpiecznych podczas ich magazynowania lub transportu.

Które urządzenia podlegają dozorowi technicznemu

W tym rozdziale dowiesz się które rodzaje urządzeń podlegają dozorowi technicznemu, a które nie. Podam Ci również podstawy prawne, abyś łatwo mógł znaleźć interesujące Cię szczegóły. Wykaz wszystkich urządzeń podlegających dozorowi technicznemu znajdziesz w rozporządzeniu [1]. Jeżeli istnieją dodatkowe regulacje prawne w danej kategorii, przypisuję ją obok nazw rodzajów urządzeń.

W elektrowniach jądrowych nie mają zastosowania przepisy rozporządzenia [1], należy stosować przepisy rozporządzenia [9].

Uwaga 🙂

Aby maksymalnie ułatwić Ci odszukanie terminów, form badań i wszelkich istotnych wiadomości, poniżej podlinkuję Ci odpowiednie strony UDT. Znajdziesz tam informacje jakim badaniom podlega urządzenie, jak się przygotować do badania, jakie warunki spełnić itp.

1. Urządzenia bezciśnieniowe:

• Zbiorniki bezciśnieniowe i niskociśnieniowe przeznaczone do magazynowania materiałów ciekłych zapalnych [2]
• Zbiorniki bezciśnieniowe i niskociśnieniowe przeznaczone do magazynowania materiałów trujących lub żrących [3]

2. Urządzenia ciśnieniowe:

• Zbiornik w agregacie gaśniczym [4]
• Instalacja urządzeń kotłowni wodnej <110 stopni [4]
• Rurociągi przesyłowe
• Instalacja urządzeń węzła cieplnego [4]
• Kotły parowe oraz kotły wodne o temperaturze >110 stopni [4]
• Rurociągi technologiczne
• Instalacja zbiornikowa [4]
• Zbiornik w agregacie sprężarkowym [4]

3. Urządzenia transportu bliskiego:

• Urządzenie do przemieszczania osób niepełnosprawnych [5]
• Dźwig towarowy mały; dźwig towarowy bez prawa wstępu osób do kabiny [5]
• Dźwig budowlany [5]
• Podest ruchomy przejezdny [5]
• Suwnice, wciągniki, wciągarki, żuraw stacjonarny [5]
• Dźwignica linotorowa [5]
• Dźwignik o ruchu prostoliniowym stacjonarny [6]
• Żuraw samojezdny [5]
• Dźwignik o ruchu nieprostoliniowym [6]
• Podest ruchomy wiszący, podest ruchomy masztowy [5]
• Wyciąg towarowy [5]
• Przenośnik w wesołym miasteczku (karuzela) [7]
• Wózek jezdniowy podnośnikowy [5]
• Układnica magazynowa [5]
• Żuraw wieżowy, żuraw szybkomontujący [5]
• Podest ruchomy załadowczy na pojeździe [5]
• Schody ruchome, chodniki ruchome [5]
• Dźwig osobowy [5]
• Żuraw przenośny [5]
• Dźwignik o ruchu prostoliniowym przenośny [6]

4. Urządzenia do odzyskiwania par paliwa

Pod pojęciem „urządzenia do odzyskiwania par paliw” kryją się urządzenia zainstalowane na stacjach paliw płynnych, które służą do odzyskiwania par produktów naftowych I klasy (o temp zapłonu do 21^oC), ulatniających się podczas ich wydawania do zbiornika pojazdu i przekazujące te pary do zbiornika magazynowego tych produktów lub do odmierzacza paliw płynnych.

Decyzja zezwalająca na eksploatację

Aby urządzenie kwalifikowane do objęcia dozorem technicznym mogło być w ogóle uruchomione w zakładzie, musi zostać zarejestrowane oraz przejść badanie odbiorcze. Jak je zorganizować?

Wniosek

Po pierwsze, zakład musi złożyć wniosek do UDT. Podaje się w nim:

• niezbędne dane zakładu,
• dane dotyczące zgłaszanego urządzenia oraz
• wskazuje się pracownika, który będzie eksploatował urządzenie. Zazwyczaj tą osobą jest pracownik działu utrzymania ruchu, który to odpowiada za maszyny i urządzenia w zakładzie. Jeżeli eksploatujący się zmieni, bo np. dotychczasowy pracownik awansował albo zmienił pracę, to należy złożyć taki sam wniosek i zmienić jedynie dane w punkcie 4.

Wniosek zostanie zarejestrowany i przyjęty do realizacji albo zwrócony do poprawek, co oczywiście wydłuży procedurę.

Po drugie, inspektor UDT, który zostanie wyznaczony do przeprowadzenia badania, skontaktuje się z zakładem pod wskazanym we wniosku numerem telefonu i uzgodni termin wizyty, miejsce badania oraz poda wymagania dotyczące sposobu przygotowania urządzenia do przeprowadzenia badania.

Badanie odbiorcze

Trzeci krok to przeprowadzenie badania odbiorczego. Inspektor zbada stan techniczny urządzenia, jego wyposażenie i oznakowanie, przeprowadzi próby techniczne, zweryfikuje również dokumentację itd. Wszystkie te czynności są wykonywane przy udziale eksploatującego. Po wykonaniu wszystkich tych czynności, inspektor sporządza protokół wykonania czynności dozoru technicznego. Musi on zostać podpisany przez eksploatującego.

Decyzja

Jeżeli wynik badania jest pozytywny, zostaje wydana decyzja zezwalająca na eksploatację urządzenia. W decyzji tej, zostanie ustalona forma dozoru technicznego, jaką będzie objęte urządzenie. UDT wydaje księgę rewizyjną urządzenia. Sposób jej dostarczenia do zakładu inspektor UDT ustala z eksploatującym. Księga rewizyjna jest bardzo ważnym dokumentem, który musi być na bieżąco uzupełniany o wszystkie protokoły dotyczące danego urządzenia.

Decyzji zezwalającej na eksploatację nie wydaje się dla urządzeń objętych dozorem technicznym uproszczonym lub oznaczonych przez wytwarzającego znakiem dozoru technicznego [8]. Poprzez oznaczenie znakiem, wytwarzający stwierdza, że urządzenie techniczne zostało wyprodukowane w sposób zgodny z warunkami technicznymi. Oznakowaniu podlegają urządzenia techniczne dopuszczone do obrotu na podstawie decyzji o dopuszczeniu do obrotu, wydanej przez UDT.

Formy dozoru technicznego

• pełny
• ograniczony
• uproszczony

Dozór pełny

Przy tym rodzaju dozoru, UDT wykonuje następujące czynności:

• badanie odbiorcze, czyli badanie urządzenia w warunkach gotowości do pracy,
• okresowe badania techniczne,
• doraźne badania techniczne,
• sprawdza zaświadczenia kwalifikacyjne osób obsługujących i konserwujących urządzenia techniczne.

Dozór ograniczony

Przy tej formie dozoru, UDT przeprowadza:

• badanie odbiorcze, czyli badanie urządzenia w warunkach gotowości do pracy,
• doraźne badania techniczne,
• sprawdza zaświadczenia kwalifikacyjne osób obsługujących i konserwujących urządzenia techniczne.

Urządzenia objęte dozorem pełnym albo ograniczonym, wymagają decyzji zezwalającej na ich eksploatację.

Dozór uproszczony

W tej formie dozoru, UDT przeprowadza badania typu oraz sprawdza, czy urządzenia są wytwarzane zgodnie z uprawnieniami określonymi w przepisach [11]. Urządzenia objęte dozorem uproszczonym nie wymagają decyzji zezwalającej na ich eksploatację. Wszystkie urządzenia objęte dozorem uproszczonym znajdziesz w rozporządzeniu [2].

Rodzaje badań

• odbiorcze
• okresowe
• doraźne
• eksploatacyjne
• powypadkowe lub poawaryjne

Decyzja o wstrzymaniu eksploatacji urządzenia

Taka decyzja może być wydana przez UDT w przypadku stwierdzenia, że zakład nie przestrzega przepisów o dozorze technicznym, ani ustaleń określonych w decyzji zezwalającej na eksploatację. UDT może też wydać taką decyzję dla zakładu, w którym występują zagrożenia dla życia lub zdrowia ludzkiego oraz mienia i środowiska, a nawet pójść krok dalej i wydać…

Decyzja o wycofaniu urządzenia z obrotu i wstrzymaniu jego wytwarzania

W przypadku zagrożeń dla życia lub zdrowia ludzkiego oraz mienia i środowiska, decyzja taka jest podawana do publicznej wiadomości w formie komunikatu w środkach masowego przekazu.

Co jeszcze warto wiedzieć

Naprawy

Wszelkie naprawy i modernizacje wymagają uprzedniego uzgodnienia z UDT. Wyjątek stanowią urządzenia objęte dozorem uproszczonym i lub oznaczonych przez wytwarzającego znakiem dozoru technicznego.

Uszkodzenia

O każdym niebezpiecznym uszkodzeniu urządzenia lub nieszczęśliwym wypadku związanym z eksploatacją urządzenia technicznego, należy poinformować UDT. Pamiętaj o tym zawsze, gdy dojdzie do wypadku na przykład z udziałem wózka jezdniowego (widłowego), np. potrąceniu pieszego. UDT prowadzi wtedy własne czynności związane z wypadkiem.

Zmiana eksploatującego

Jeżeli zakład zostaje przejęty przez inny zakład, to na ogół nowy zarządzający wstępuje we wszystkie obowiązki określone w decyzji zezwalającej na eksploatację. Koniecznie należy poinformować UDT o zmianie eksploatującego składając wniosek, o którym pisałam wyżej.

Zakład o ruchu ciągłym

W przypadku zagrożenia utrzymania ciągłości produkcji w zakładzie o ruchu ciągłym organ UDT jest obowiązany przystąpić do doraźnego badania technicznego w czasie nie dłuższym niż 12 godzin od zgłoszenia zagrożenia.

Opłaty

Czynności UDT są płatne. Warto o tym wiedzieć i wkalkulować te koszty do zakładowego budżetu. Wysokość poszczególnych opłat jest ustalona przepisami [10].

Kary

Karze grzywny lub ograniczenia wolności podlega się za:

• eksploatowanie urządzenia bez decyzji zezwalającej na eksploatację (oczywiście dla urządzeń, które jej wymagają),
• eksploatowanie urządzenia wbrew wydanej decyzji o wstrzymaniu eksploatacji urządzenia, decyzji o wycofaniu urządzenia z obrotu i wstrzymaniu jego wytwarzania,
• eksploatowanie urządzenia do odzyskiwania par paliwa bez przeprowadzenia okresowych badań technicznych lub wbrew decyzji UDT o wstrzymaniu eksploatacji tego urządzenia,
• przerabianie urządzenia techniczne bez zgody UDT.

Karze grzywny podlega się również za:

• uniemożliwianie lub utrudnianie inspektorowi UDT przeprowadzenie badania i wykonania czynności sprawdzających urządzenie,
• niewykonywanie obowiązku zawiadomienia organu UDT o niebezpiecznym uszkodzeniu urządzenia technicznego lub nieszczęśliwym wypadku związanym z eksploatacją urządzenia technicznego,

Postępowanie przebiega w trybie przepisów Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia, na podstawie wniosku o ukaranie złożonego przez organ UDT.

Podsumowanie

Jak sam widzisz, zakres dozoru, warunki jego sprawowania oraz mnogość warunków, które trzeba spełnić jest bardzo duża. Świadczy to tylko o tym jak ważny jest to temat i jakie tragiczne w skutkach może być niestosowanie się do wymagań prawnych z tego zakresu.

Jeżeli w Twoim zakładzie wszystko funkcjonuje w tym obszarze prawidłowo, to wpis ten będzie dla Ciebie jedynie zawodową ciekawostką. Jeśli jednak w Twoim zakładzie są urządzenia podlegające dozorowi technicznemu, ale wymagania prawne nie są spełnione, to śmiało przekaż link do tego artykułu osobom odpowiedzialnym za te urządzenia.

Warto też, abyś włączył w zakres swoich kontroli BHP to zagadnienie i od czasu do czasu sprawdził czy wszystko przebiega prawidłowo.