Zastanawia Cię czasem, co konkretnie weryfikuje Państwowa Inspekcja Pracy w związku ze stosowaniem substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym zakładach? Na czym się skupia? Jakie nieprawidłowości identyfikuje? W tym artykule znajdziesz podsumowanie wyników kontroli prawidłowości przestrzegania przepisów dotyczących stosowania czynników rakotwórczych i mutagennych przeprowadzonych w 2022 (bo raport z 2023 roku pojawi się dopiero za kilka miesięcy).

Na czym skupiły się działania kontrolne PIP w 2022

Z raportu z działalności Państwowej Inspekcji Pracy w 2022 roku wynika, że ochrona zdrowia i życia osób pracujących w warunkach występowania czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy, w szczególności o działaniu rakotwórczym lub mutagennym, jest jednym z ważniejszych zadań w działalności Państwowej Inspekcji Pracy.

Inspektorzy ukierunkowali działania kontrolne na przestrzeganie przez pracodawców przepisów odnoszących się do niedawnych zmian w zakresie procesów o działaniu rakotwórczym lub mutagennym. Dotyczą one czyli zwłaszcza:

• krzemionki krystalicznej – frakcji respirabilnej powstającej w trakcie pracy,
• pyłów drewna (od 2021 wszystkich pyłów drewna),
• prace związane z narażeniem przez skórę na działanie olejów mineralnych użytych
  wcześniej w silnikach spalinowych wewnętrznego spalania w celu smarowania i schładzania części ruchomych silnika,
• spalin emitowanych z silników Diesla.

Stwierdzone nieprawidłowości w zakresie ochrony zdrowia i życia związanej obecnością czynników rakotwórczych i mutagennych

Aż 35% pracodawców nie uwzględniło w ocenie ryzyka zawodowego zagrożeń ze strony czynników rakotwórczych lub mutagennych, a co za tym idzie, nie wprowadziło odpowiednich środków profilaktycznych.

Na co trzecim kontrolowanym stanowisku pracy nie przeprowadzano pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia o działaniu rakotwórczym lub mutagennym, a sytuacja ta dotyczyła co czwartego kontrolowanego zakładu.

Inspektorzy pracy dostrzegli, że pracodawcy nie zawsze monitorują zmiany w przepisach związane z podniesieniem poziomu ochrony zdrowia i życia pracowników.  Jednocześnie więc nie wypełniają wynikających z nich obowiązków.

Stwierdzone nieprawidłowości w zakresie dokumentacji związanej z obecnością czynników rakotwórczych i mutagennych

43% skontrolowanych pracodawców nie prowadziło rejestru prac, których wykonywanie powoduje konieczność pozostawania w kontakcie z czynnikami o działaniu rakotwórczym lub mutagennym, a co dziewiąty pracodawca prowadził go nieprawidłowo.

Sytuacja wygląda analogicznie dla rejestru pracowników narażonych na działanie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym.

Stwierdzone nieprawidłowości związane ze składaniem sprawozdania związanego z obecnością czynników rakotwórczych i mutagennych

Co drugi pracodawca w ogóle nie przekazał do właściwego okręgowego inspektoratu pracy obowiązkowej informacji o substancjach chemicznych, ich mieszaninach, czynnikach lub procesach technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym.

Dodam, że obowiązek przekazywania informacji dotyczy zakładów, w których występują substancje, mieszaniny, czynniki lub procesy o działaniu rakotwórczym lub mutagennym sklasyfikowane zgodnie z rozporządzeniem [2] – niezależnie od ilości czy czasu ekspozycji.

Ponadto nie wszyscy pracodawcy przekazali wymienioną informację do obu wymaganych organów, czyli właściwego okręgowego inspektora pracy i właściwego państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego. W wielu przypadkach przekazywano informację wyłącznie do jednego inspektoratu.

Co z tego wynika dla Ciebie?

Obowiązki wynikające z obecności w zakładzie substancji, mieszanin, czynników i procesów o działaniu rakotwórczym i mutagennym to bardzo newralgiczna materia. Na przestrzeni ostatnich trzech lat zmieniała się ona bardzo dynamicznie. Ciągłe wnikliwe badania wpływu kolejnych substancji na zdrowie ludzkie nie pozostawia wątpliwości, że ta tendencja będzie wzrastać.

Niestety – co również podkreśla PIP w swoim raporcie – nie wszystkie ważne obszary tematu są uregulowane przez przepisy. Stąd to zagadnienie wymaga również orientacji w pozalegislacyjnych źródłach wiedzy, takich jak: karty charakterystyki, normy, rekomendacje i dobre praktyki. 

Pracownik służby BHP musi na bieżąco monitorować zmieniające się przepisy oraz znać wymienione wyżej wytyczne, aby mógł zalecać pracodawcy wdrożenie odpowiednich działań związanych z występowaniem w zakładzie substancji, mieszanin, czynników lub procesów o działaniu rakotwórczym lub mutagennym. 

Jedynym usystematyzowanym szkoleniem na ten temat w Polsce jest mój kurs “Czynniki rakotwórcze i mutagenne”. Kurs, w którym poznasz ujednolicony tryb postępowania łączący wszystkie źródła informacji, które musisz znać, czyli:

• przepisy polskie i unijne,
• zasady interpretacji informacji zawartych w kartach charakterystyki,
• wytyczne wojewódzkich inspektorów sanitarnych i innych instytucji,
• dobre praktyki,
• praktyczne przykłady.

W kursie nauczysz się:

• poprawnie identyfikować, które substancje, mieszaniny, czynniki i procesy mają działanie rakotwórcze i mutagenne,
• jakie pomiary środowiska pracy należy zlecać (i z jaką częstotliwością) oraz jak interpretować wyniki,
• jakie obowiązki ma pracodawca w związku ze stosowaniem w jego zakładzie wszelkich czynników rakotwórczych i mutagennych w zakresie: badań profilaktycznych, szkoleń BHP, ochrony zdrowia kobiet w ciąży, młodocianych oraz prowadzenia wymaganej dokumentacji,
• jak poprawnie prowadzić rejestry prac i pracowników pracujących z czynnikami o działaniu rakotwórczym i mutagennym,
• jak poprawnie wypełnić każdą rubrykę informacji o substancjach chemicznych, ich mieszaninach, czynnikach lub procesach technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym (czyli rocznego sprawozdania, którego termin składania mija 15 stycznia).

Jeśli chcesz otrzymać powiadomienie o naborze, kliknij i zapisz się na listę zainteresowanych.