Wiele wątpliwości budzi poprawne podawanie danych o wypadkach do formularza ZUS IWA. W tym artykule wyjaśnię Ci, które informacje należy podać i w jaki sposób.

ZUS IWA – wprowadzenie

ZUS IWA to informacja o danych do ustalenia składki na ubezpieczenie wypadkowe dla płatnika składek (pracodawcy).

Dane przekazuje się do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych na charakterystycznym, różowym formularzu (jego wzór określa [1]) w terminie do 31 stycznia za poprzedni rok kalendarzowy.

Formularz ten na ogół sporządza osoba zajmująca się w zakładzie ubezpieczeniami społecznymi lub tematami kadrowymi, ale są jej potrzebne następujące dane z działu BHP:

• liczba poszkodowanych w wypadkach przy pracy ogółem (pkt IV ppkt 02),
• liczba poszkodowanych w wypadkach przy pracy ciężkich i śmiertelnych (pkt IV ppkt 03),
• liczba zatrudnionych w warunkach zagrożenia (pkt IV ppkt 04).

Poniżej omawiam, jak podawać dane do każdego z w/w punktów.

Liczba poszkodowanych w wypadkach przy pracy ogółem

Liczymy tutaj wszystkie osoby poszkodowane w wypadkach przy pracy, które zarejestrowałeś w rejestrze wypadków nie wcześniej niż 1 stycznia i nie później niż 31 grudnia roku, za który składasz informację ZUS IWA. 

Oznacza to, że istotna jest data zarejestrowania wypadku w zakładowym rejestrze wypadków, a nie data zaistnienia wypadku. Aby łatwiej było to zrozumieć, podaję 2 przykłady.

Przykład 1: 

Pracownik uległ wypadkowi 2 marca 2020 roku. Protokół powypadkowy został zatwierdzony przez pracodawcę w dniu 13 marca 2020 i z tym samym dniem został zarejestrowany w rejestrze wypadków. Ten wypadek należy uwzględnić w informacji ZUS IWA za 2020 rok.

Przykład 2: 

Pracownik uległ wypadkowi 28 grudnia 2020 roku. Protokół powypadkowy został zatwierdzony przez pracodawcę w dniu 8 stycznia 2021 i zarejestrowany w rejestrze wypadków. Ten wypadek należy uwzględnić w informacji ZUS IWA za 2021 rok.

Liczba poszkodowanych w wypadkach przy pracy ciężkich i śmiertelnych

W tym punkcie podajesz liczbę poszkodowanych w wypadkach przy pracy ciężkich i śmiertelnych. Nie podajemy tutaj poszkodowanych w wypadkach zbiorowych, chyba że były to wypadki ciężkie lub śmiertelne. 

Osoby te wliczamy zarówno w poprzednim punkcie (ponieważ tam podajemy ogólną liczbę poszkodowanych we wszystkich wypadkach, które się wydarzyły), jak i tutaj.

Przykład:

Jeżeli w ubiegłym roku było 10 poszkodowanych, w tym 9 wypadków lekkich i jeden ciężki, to w poprzednim punkcie wpisujemy 10, a w tym punkcie 1. 

Ważne, aby liczba poszkodowanych podana w tym punkcie nie była wyższa niż liczba poszkodowanych podana w poprzednim punkcie. Jeśli tak jest, to znaczy, że mamy błąd i należy policzyć poszkodowanych ponownie.

Jeśli postępowania powypadkowe sprawiają Ci trudności, skorzystaj z mojego kursu “Wypadek przy pracy od podszewki”. Wszystko tłumaczę od podstaw, prostym językiem, w ujęciu praktycznym!

Liczba zatrudnionych w warunkach zagrożenia

W tym punkcie chodzi nam o liczbę osób zatrudnionych w warunkach, w których występują
przekroczenia najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy, według stanu na 31 grudnia roku, za który składasz informację ZUS IWA.

Gdy ustalasz liczbę osób zatrudnionych w warunkach zagrożenia, uwzględniasz wyłącznie pracowników, czyli osoby zatrudnione na podstawie umów o pracę. Nie uwzględniamy tutaj pracowników wykonujących prace na podstawie innych forom zatrudnienia.

Każdego pracownika uwzględniaj w tej liczbie tylko jeden raz, nawet jeśli narażony jest na kilka czynników szkodliwych o przekroczonych wartościach NSD lub NDN. 

Na liczbę osób zatrudnionych w warunkach przekroczeń wartości NSD i NDN czynników szkodliwych nie ma wpływu stosowanie przez pracowników środków ochrony indywidualnej. Bierzemy pod uwagę sam fakt pracy w warunkach przekroczeń.

Przy ustalaniu liczby pracowników możesz pokierować się sprawozdaniem o warunkach pracy Z-10 – dział 2: “Pracownicy zatrudnieni w warunkach zagrożenia”, wiersz 1, rubryka 1. Jeśli potrzebujesz szczegółowej instrukcji wypełniania Z-10, zapraszam Cię do artykułu “Jak wypełnić sprawozdanie o warunkach pracy Z-10”.

Do czego służą informacje podawane w ZUS IWA

Dane przekazane w informacji ZUS IWA służą do ustalenia stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe obowiązujące w danym roku składkowym. 

Dla nas, pracowników służby BHP, oznacza to między innymi możliwość skorzystania z art. 237³
§ 2² Kodeksu pracy [2].  Jest to przepis, który mówi, że szkolenie okresowe w dziedzinie BHP nie jest wymagane w przypadku pracownika na stanowisku administracyjno-biurowym, gdy rodzaj przeważającej działalności pracodawcy w rozumieniu przepisów o statystyce publicznej znajduje się w grupie działalności, dla której ustalono nie wyższą niż trzecia kategorię ryzyka w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych [3] (oczywiście pod warunkiem, że obowiązek szkolenia nie wynika z oceny ryzyka zawodowego). Wspomniana kategoria ryzyka jest obliczana właśnie na podstawie danych złożonych w informacji ZUS IWA.

Dla dociekliwych – szczegółowy sposób liczenia kategorii ryzyka określono w § 4-6. [1].

Pytania Czytelników

Pytanie: “Których pracowników liczymy – tylko umowy o pracę czy umowy zlecenia też?”

Odpowiedź: Podając informacje dotyczące wypadków (czyli pkt IV ppkt 02 i 03) liczymy zarówno pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, jak i innych ubezpieczonych, którzy podlegają ubezpieczeniu wypadkowemu, np. zleceniobiorców.

Podając liczbę zatrudnionych w warunkach zagrożenia (czyli pkt IV ppkt 04), podajemy tylko pracowników zatrudnionych na podstawie umów o pracę.

Pytanie: “Czy w liczbie zatrudnionych w warunkach zagrożenia podajemy też stanowiska, gdzie wartości NDS i NDN nie są przekroczone?”

Odpowiedź: W informacji ZUS IWA uwzględniamy tylko pracowników zatrudnionych w warunkach przekroczenia najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy. Jeśli jeden pracownik narażony jest na więcej niż jeden czynników o przekroczonych wartościach, liczymy go jeden raz.

Pytanie: “Mam pomiary środowiska pracy ze stycznia 2020 i stycznia 2021. Według których wyników mam policzyć osoby pracujące w warunkach przekroczeń za 2020 rok?”

Odpowiedź: W informacji ZUS IWA podajemy dane dotyczące czasu od 1 stycznia do 31 grudnia roku kalendarzowego. Kierujemy się więc pomiarami z roku kalendarzowego, za który składamy informację, czyli w tym przypadku, składając sprawozdanie za 2020 rok, bierzemy pod uwagę wyniki pomiarów ze stycznia 2020 roku.

Pytanie: “Wypełniam druk ZUS IWA i zatrzymałam się przy liczbie zatrudnionych w warunkach zagrożenia. Przeważnie miałam jasną sytuację, ale ubiegły rok był “inny” i pojawiły się wątpliwości. Pojawił się czynnik biologiczny grupy 3 wirus SARS-CoV-2. Przy czynnikach biologicznych nie ma NDN NDS. Czy ująć pracowników czy nie?”

Odpowiedź: Nie uwzględniamy czynników biologicznych, z uwagi na to, że nie ma tutaj pracy w warunkach przekroczeń, ponieważ dla czynników biologicznych nie istnieją wartości NDS ani NDN. 

Pytanie: “Co zrobić, jeśli podałam niepoprawne dane do ZUS IWA?”

Odpowiedź: W takiej sytuacji jak najszybciej musisz dostarczyć poprawne dane osobie sporządzającej informację ZUS IWA, aby mogła złożyć korektę.

Pytanie: “Czy do ZUS IWA wlicza się również wypadki w drodze do lub z pracy?”

Odpowiedź: Nie wlicza się.