Instruktaż stanowiskowy – co to za szkolenie? Jak długo trwa? Jaki ma przebieg? Kto może je przeprowadzać? Zapraszam do lektury.

Wstęp

Zapraszam do drugiej części artykułu o szkoleniu wstępnym w dziedzinie BHP. Dla przypomnienia, szkolenie wstępne składa się z:

• instruktażu ogólnego i
• instruktażu stanowiskowego.

Część pierwszą, dotyczącą instruktażu ogólnego, znajdziesz tutaj:

Szkolenie wstępne w dziedzinie BHP: instruktaż ogólny

Po co przeprowadza się instruktaż stanowiskowy 

Instruktaż stanowiskowy, ma na celu zapoznanie się uczestników z:

• czynnikami środowiska pracy występującymi na ich stanowiskach pracy i
• ryzykiem zawodowym związanym z wykonywaną pracą,
• sposobami ochrony przed zagrożeniami, jakie mogą powodować te czynniki oraz
• metodami bezpiecznego wykonywania pracy na tych stanowiskach.

Instruktaż stanowiskowy – ile trwa i jaką ma formę?

Instruktaż stanowiskowy ma różny czas trwania, w zależności od stanowiska pracy. Dla wszystkich stanowisk, z wyjątkiem administracyjno – biurowych, minimum 8 godzin, liczone w godzinach lekcyjnych, trwających 45 minut, a zatem 6 godzin.

Instruktaż stanowiskowy dla pracowników zatrudnianych na stanowiskach administracyjno – biurowych narażonych na działanie czynników uciążliwych, trwa minimum 2 godziny lekcyjne, czyli 1 godzinę 30 minut.

Podkreślam, że są to czasy minimalne i mogą być dowolnie wydłużone o tyle, aby przekazać pracownikom niezbędną wiedzę z zakresu BHP, związaną z ich stanowiskiem pracy.

Czas trwania instruktażu stanowiskowego powinien być również uzależniony od:

• przygotowania zawodowego pracownika,
• dotychczasowego stażu pracy oraz
• rodzaju pracy i zagrożeń występujących na stanowisku pracy, na którym pracownik ma być zatrudniony. 

Podobnie, jak w przypadku instruktażu ogólnego, czas trwania instruktażu stanowiskowego nie może być skracany i wynosić mniej, niż wskazane w przepisach minimum.

Kto musi przechodzić instruktaż stanowiskowy

Instruktaż stanowiskowy zawsze musi zostać przeprowadzony przed dopuszczeniem do wykonywania pracy na określonym stanowisku. Muszą go przejść osoby wymienione w § 11 ust. 1 rozporządzenia [4], czyli:

• pracownik zatrudniany na stanowisku robotniczym oraz innym, na którym występuje narażenie na
  działanie czynników szkodliwych dla zdrowia, uciążliwych lub niebezpiecznych;
• pracownik przenoszony na stanowisko, o którym mowa w poprzednim punkcie;
• uczeń odbywający praktyczną naukę zawodu oraz
• student odbywający praktykę studencką.

Kto może prowadzić instruktaż stanowiskowy

Wyznaczona przez pracodawcę osoba kierująca pracownikami lub sam pracodawca, jeżeli osoby te posiadają:

• odpowiednie kwalifikacje i
• doświadczenie zawodowe oraz
• są przeszkolone w zakresie metod prowadzenia instruktażu stanowiskowego. 

Program instruktażu stanowiskowego

Instruktaż stanowiskowy, podobnie jak ogólny, ma formę instruktażu [1]. W nowelizacji rozporządzenia [3] znajdziesz definicję tej formy szkolenia. Przywołałam ją w artykule o instruktażu ogólnym, więc nie będę jej tutaj powielać.

Instruktaż stanowiskowy ma ściśle określony przebieg.

Dla wszystkich stanowisk, z wyjątkiem administracyjno – biurowych, instruktaż stanowiskowy składa się z 5 części:

1. Rozmowa wstępna instruktora z instruowanym pracownikiem.
2. Pokaz i objaśnienie przez instruktora całego procesu pracy, który ma być realizowany przez pracownika.
3. Próbne wykonywanie procesu pracy przez pracownika przy korygowaniu przez instruktora sposobów wykonywania pracy.
4. Samodzielna praca instruowanego pracownika pod nadzorem instruktora.
5. Sprawdzenie i ocena przez instruktora sposobu wykonywania pracy przez pracownika.

Instruktaż stanowiskowy pracowników zatrudnionych na stanowiskach administracyjno – biurowych narażonych na działanie czynników uciążliwych składa się tylko z punktu 1.

Ramowy program instruktażu stanowiskowego

* – w godzinach lekcyjnych trwających 45 minut. 

Trzeba pamiętać, że jest to program ramowy, a zatem jedynie zarys tematyki, którą należy zrealizować podczas instruktażu stanowiskowego. Na podstawie programu ramowego, należy stworzyć programy szczegółowe. Jest to oczywiście zadanie osób kierujących pracownikami, ponieważ to oni są odpowiedzialni za przeszkolenie pracownika w tym zakresie.

Szczegółowy program instruktażu stanowiskowego

Opracowanie szczegółowych programów instruktaży stanowiskowych nie jest skomplikowane, ale wymaga trochę pracy. Dobra wiadomość jest taka, że to wysiłek jednorazowy, ponieważ programy będą służyły latami i jedyne, czego będą wymagały, to aktualizacji, kiedy zajdą jakieś zmiany.

W jaki sposób się do tego zabrać? 

Trzeba punkt po punkcie przeanalizować ramowy program instruktażu stanowiskowego i do każdego punktu wypisać kluczowe aspekty na danym stanowisku. Należy mieć na uwadze, że pracownik jest nowy na danym stanowisku i nie ma o nim żadnej wiedzy. To osoba kierująca pracownikami musi przekazać pracownikowi wszystkie ważne informacje, ponieważ to ona ponosi odpowiedzialność za bezpieczeństwo podległych pracowników. 

Potrzebujesz więcej wiedzy o szkoleniach BHP?

Zmiany na stanowisku

Jeżeli na na stanowisku robotniczym oraz innym, na którym występuje narażenie na
działanie czynników szkodliwych dla zdrowia, uciążliwych lub niebezpiecznych, zostaną wprowadzone zmiany warunków techniczno-organizacyjnych, instruktaż stanowiskowy będzie musiał zostać przeprowadzony ponownie.

Do zakresu takich zmian zaliczają się przede wszystkim:

• zmiany procesu technologicznego,
• zmiany organizacji stanowisk pracy,
• wprowadzenie do stosowania substancji o działaniu szkodliwym dla zdrowia albo niebezpiecznym oraz
• wprowadzenie do stosowania nowych lub zmienianych narzędzi, maszyn i innych urządzeń.

Pracownik zatrudniony na tym stanowisku musi przejść instruktaż stanowiskowy, który
przygotuje go do bezpiecznego wykonywania pracy w zmienionych warunkach.

Tematyka i czas trwania instruktażu stanowiskowego powinny być uzależnione od rodzaju i zakresu wprowadzonych na stanowisku zmian.

Dokumentacja

Przeprowadzenie instruktażu stanowiskowego potwierdza się na karcie szkolenia wstępnego w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy. Wzór tego dokumentu jest określony przez rozporządzenie [4]. TUTAJ możesz go sobie pobrać w wersji edytowalnej.

Warto zwrócić uwagę, że instruktaż stanowiskowy kończy się sprawdzianem wiedzy i umiejętności z zakresu wykonywania pracy zgodnie z przepisami oraz zasadami BHP i  stanowi podstawę dopuszczenia pracownika do wykonywania pracy na danym stanowisku. 

Pytania Czytelników

Pytanie 1: „Mój pracodawca twierdzi, że to behapowiec powinienem przeprowadzać instruktaże stanowiskowe pracownikom. Czy to prawda?”

Odpowiedź: Nie. Rozporządzenie wyraźnie określa kto przeprowadza instruktaże stanowiskowe w § 11 ust. 5 rozporządzenia [1]. Nie ma tam pracownika służby BHP. Służba BHP ma swój zakres obowiązków, określony w rozporządzeniu w sprawie służby BHP [6]. Zgodnie z przywołanym rozporządzeniem, służba BHP nie może być obciążana innymi zadaniami.

Pytanie 2: “Czy pracownik służby BHP też musi przejść instruktaż stanowiskowy? A jeśli tak, to kto powinien go przeprowadzić?”

Odpowiedź: Tak. Pracownik służby BHP musi przejść instruktaż ogólny i stanowiskowy, jak każdy inny pracownik. Instruktaż stanowiskowy prowadzi bezpośredni przełożony, czyli pracodawca lub kierownik działu BHP, jeżeli takie stanowisko istnieje w zakładzie.

Pytanie 3: “Pracownik pracuje na stanowisku A, od czasu do czasu (kilka razy w roku) wykonuje obowiązki na stanowisku B. Czy to znaczy, że pracownik musi przejść instruktaż stanowiskowy na obu stanowiskach?”

Odpowiedź: Tak. Zgodnie z § 11 ust. 2 [1], pracownik wykonujący pracę na kilku stanowiskach pracy powinien przejść instruktaż stanowiskowy na każdym z tych stanowisk. Nie ma znaczenia, ile czasu pracuje na każdym ze stanowisk. 

Pytanie 4: “Czy instruktaż stanowiskowy musi przeprowadzić kierownik działu?”

Odpowiedź: Nie. Może to być inna, wyznaczona przez pracodawcę, osoba kierująca pracownikami, która spełnia kryteria określone w rozporządzeniu (które przytoczyłam w tym artykule). Zresztą, w karcie szkolenia wstępnego, w części poświęconej instruktażowi stanowiskowemu, znajdują się dwa miejsca na podpis. Pierwszy – osoby przeprowadzającej instruktaż, drugi – kierownika komórki organizacyjnej.

Pytanie 5: “Jednym z wymagań dla osoby prowadzącej instruktaż stanowiskowy jest przeszkolenie w zakresie metod prowadzenia instruktażu stanowiskowego. Co to za szkolenie i gdzie się je robi?”

Odpowiedź: Tematyka metod prowadzenia instruktażu stanowiskowego jest jednym z tematów realizowanych w ramach szkolenia okresowego w dziedzinie BHP dla pracodawców i innych osób kierujących pracownikami [1]. Zajęcia trwają 2 godziny (liczone w godzinach lekcyjnych) i mają na celu przygotowanie uczestników do właściwego prowadzenia instruktaży stanowiskowych. 

Pytanie 6: “Pracownik zmienia stanowisko. Jak postąpić z kartą szkolenia wstępnego? Czy trzeba wydrukować nową kartę i poprzednie rubryki wykreślić?”

Odpowiedź: W takim przypadku należy uzupełnić pkt 4. ppkt 2 karty szkolenia wstępnego, która już znajduje się w aktach osobowych pracownika. Nawet jeśli minęło dużo czasu od pierwszego szkolenia. Jeśli nie ma miejsca, to wówczas drukujemy nową kartę i wypełniamy pkt 4 ppkt 1 kary, a pozostałe rubryki pozostają puste. Niczego nie wykreślamy.