Nie musisz już błądzić po Internecie, żeby rozszyfrować oznakowania na rękawicach ochronnych. Zebrałam wszystko w jednym miejscu i przygotowałam praktyczny przewodnik po rękawicach ochronnych. Przewodnik zawiera najczęściej stosowane rękawice w zakładach przemysłowych.
Czego dowiesz się z tego wpisu:
→ Jaka jest różnica pomiędzy rękawicami roboczymi, a ochronnymi
→ Jakie są najczęściej stosowane typy rękawic ochronnych
→ Co oznaczają poszczególne znaki, parametry i piktogramy
→ Co to jest „trójka na przecięcie”
→ Podstawowe normy określające wymagania dla rękawic ochronnych
→ Jakie są rozmiary rękawic i jak się je określa
→ Czym różni się rękawica spawalnicza od rękawicy typu spawalniczego
→ Jak wygląda i jakie ma proporcje znak CE
W tekście podaję pełny numer normy, na grafice zwykle jest on uproszczony. Pod koniec wpisu podaję pełne numery i nazwy norm oraz daty od kiedy przestały lub zaczęły obowiązywać. Pomimo zastąpienia normy inną, w wielu przypadkach, oznakowanie pozostaje niezmienne. Normy w Polsce są płatne.
Rękawice robocze a ochronne
Rękawice robocze nie mają właściwości ochronnych. Stosowane są w sytuacji, kiedy dłonie podczas pracy mogłyby ulec jedynie zabrudzeniu.
Rękawice ochronne mają za zadanie ochronić dłonie przed różnymi zagrożeniami. Niemal wszystkie rękawice ochronne muszą spełniać wymagania normy ogólnej PN-EN 420+A1:2012.
Na potrzeby przewodnika, podziałam rękawice w następujący sposób:
- Rękawice chroniące przed ogniem / wysoką temperaturą
- Rękawice chroniące przed zagrożeniami chemicznymi i biologicznymi
- Rękawice spawalnicze
- Rękawice antyelektrostatyczne
- Rękawice antywibracyjne
- Rękawice chroniące przed promieniowaniem jonizującym i skażeniami promieniotwórczymi
- Rękawice jednorazowe do zastosowania medycznego i/lub kontaktu z żywnością
Parametry ochronne
W zależności od przeznaczenia rękawicy (czyli zagrożenia, przed którym mają chronić), parametry ochronne są inne.
Zazwyczaj są określone liczbowo, ale nie zawsze. Kolejność oznaczeń poszczególnych parametrów na rękawicach danej kategorii jest stała.
Jeżeli w szeregu oznaczeń znajduje się “X” to znaczy, że rękawice nie były testowane w danej kategorii, najczęściej dlatego, że nie musiały lub nie było to możliwe.
Kategoria ryzyka
Dyrektywa 89/686/EWG wprowadza kategorie ryzyka:
- Kategoria I – minimalne ryzyko. Do tej grupy należą rękawice, które mają za zadanie chronić przed niewielkimi zagrożeniami, np. powierzchownym uszkodzeniem naskórka, czy nieagresywnymi środkami chemicznymi. Rękawice tej kategorii zazwyczaj nie są przeznaczone do prac w zakładach przemysłowych, gdzie zagrożenia wymagają mocniejszej ochrony.
- Kategoria II – średnie ryzyko. W tej kategorii najczęściej występują rękawice chroniące przez urazami mechanicznymi.
- Kategoria III – wysokie ryzyko. Rękawice tej kategorii muszą zapewnić ochronę przed najpoważniejszymi urazami, np. agresywnymi czynnikami chemicznymi.
1. Rękawice chroniące przed zagrożeniami mechanicznymi
Najczęściej spotykane rękawice. Muszą spełniać wymogi normy PN-EN 388:2017-02, która zastępuje normę PN-EN 388:2006. Mogą należeć do kategorii II lub III.
Na rękawicach tych znajdziesz następujące oznaczenia:
- odporność na ścieranie w skali 0-4
- odporność na przecięcie w skali 0-5
- odporność na rozerwanie (rozdarcie) w skali 0-4
- odporność na przekłucie (przebicie) w skali 0-4
Kolejność tych oznaczeń jest zawsze taka sama. Czyli np. w pozycji drugiej zawsze znajduje się parametr odporności na przecięcie.
Ostatnimi czasy, na rękawicach występują jeszcze dwa dodatkowe parametry:
- odporność na przecięcie wg PN-EN ISO 13997:2003 w skali A-F
- odporność na uderzenie (P) – nie ma skali; jeśli litera “P” widnieje, rękawica chroni przez uderzeniem, jeśli oznaczenia nie ma, to rękawica nie chroni przed uderzeniem.
2. Rękawice chroniące przed zagrożeniami wynikającymi z kontaktu z ogniem / wysoką temperaturą
Rękawice kategorii III. Zgodność z normą PN-EN 407:2020-10.
Parametry:
- palność w skali 0-4
- rezystancja cieplna w skali 0-4
- ciepło konwekcyjne w skali 0-4
- ciepło promieniowania w skali 0-4
- drobny roztopiony metal w skali 0-4
- grube odpryski w skali 0-4
3. Rękawice chroniące przed niską temperaturą
Rękawice kategorii III. Zgodność z normą PN-EN 511:2009.
- izolacja termiczna rękawicy – odporność na zimno konwekcyjne w skali 0-4
- odporność materiału rękawicy w kontakcie z zimnym przedmiotem – odporność na zimno kontaktowe w skali 0-4
- przepuszczanie wody w skali 0-1, gdzie: 0 – woda przenika po 30 minutach; 1 – woda nie przenika
4. Rękawice chroniące przed zagrożeniami chemicznymi i biologicznymi
Rękawice kategorii III. Oznakowania na tych rękawicach pochodzą z rodziny norm EN 374.
Piktogram po lewej stronie ma wyższą odporność chemiczną, ponieważ są wskazane konkretne czynniki, na działanie których rękawice zostały przetestowane.
Piktogram z prawej strony ma niższą odporność i rękawice te mogą być stosowane tylko do nieagresywnej chemii.
Odporności na przenikanie czynników chemicznych
Parametr ten jest badany na podstawie normy PN-EN 16523-1:2015-05, która zastąpiła normę PN-EN 374-3:2005.
Testowana substancja chemiczna:
- A – metanol
- B – aceton
- C – acetonitryl
- D – chlorek metylu
- E – dwusiarczek węgla
- F – toluen
- G – dwuetyloamina
- H – czterowodorofuran
- I – octan etylu
- J – n-Heptan
- K – soda kaustyczna
- L – kwas siarkowy 96%
- M – Kwas azotowy 65%
- N – Kwas octowy 99%
- O – Roztwór amoniaku 30%
- P – Nadtlenek wodoru 30%
- S – Kwas fluowodorowy 40%
- T – Formaldehyd 37%
PN-EN ISO 374-1:2017-01
PN-EN ISO 374-1 / Typ A – Czas przenikania min. 30 minut dla co najmniej 6 substancji z listy.
PN-EN ISO 374-1 / Typ B – Czas przenikania min. 30 minut dla co najmniej 3 substancji z listy.
PN-EN ISO 374-1 / Typ C – Czas przenikania min. 10 minut dla co najmniej 1 substancji z listy.
Odporność na przesiąkanie
Parametr wyznaczany według normy PN-EN ISO 374-2:2020-03, która zastąpiła normę PN-EN 374-2:2005.
- LEVEL 1
- LEVEL 2
- LEVEL 2
Ochrona przed bakteriami i grzybami
Na podstawie spełnienia wymagań normy PN-EN ISO 374-5:2017-02.
Ochrona przed wirusami
Na podstawie spełnienia wymagań normy PN-EN ISO 374-5:2017-02.
5. Rękawice ochronne dla spawaczy (spawalnicze)
Rękawice kategorii II. Norma PN-EN 12477:2005 i jej rozszerzenie PN-EN 12477:2005/A1:2007.
Typy rękawicy:
typ A – przeznaczone do metody MIG/MAG i MMA (przewaga właściwości ochronnych nad manualnymi)
typ B – przeznaczone do metody TIG (przewaga właściwości manualnych nad ochronnymi)
typ A/B – spełniają wymagania obu typów.
Oprócz tego, rękawice muszę mieć podane oznakowania i parametry ochrony przed zagrożeniami mechanicznymi PN-EN 388:2017-02 i zagrożeniami wynikającymi z kontaktu z ogniem / wysoką temperaturą PN-EN 407:2020-10.
6. Rękawice antyelektrostatyczne
Kategoria III.
Rękawice chroniące przed porażeniem prądem elektrycznym
PN-EN 60903:2006
Rękawice elektroizolacyjne stosuje się przy pracach pod napięciem, aby ochronić dłonie przed porażeniem prądem elektrycznym do 1kV. Jeśli napięcie wynosi powyżej 1kV, mogą być używane tylko jako sprzęt pomocniczy. To znaczy, że są tylko dodatkowym zabezpieczeniem, obok głównych zabezpieczeń technicznych. Rękawice te powinny mieć mankiet.
Klasy rękawic 00, 0, 1, 2, 2, 4 w zależności od wartości napięcia
Rękawice ochronne do prac w środowisku zagrożonym wyładowaniem zapalającym
PN-EN 1149-5:2009
Rękawice te rozpraszają ładunek elektrostatyczny i zapobiegają wyładowaniom zdolnym do zainicjowania zapłonu. Uwaga: Rękawic tych nie stosuje się do prac w sieciach zasilających pod napięciem!
Rękawice ESD
PN-EN 61340-5-1:2017-01
Norma określa wymagania dla materiałów, które mają styczność z elementami konstrukcyjnymi podatnymi na wyładowania elektrostatyczne (ESDS). W normie określono metody badań i wartości, według których dany materiał nie jest wrażliwy na elektryczność statyczną (ESD).
7. Rękawice antywibracyjne
Rękawice kategorii III. Zgodność z normą PN-EN ISO 10819:2013-12.
8. Rękawice ochronne przed promieniowaniem jonizującym i skażeniami promieniotwórczymi
Rękawice kategorii III. Normy PN-EN 1073-2:2005 lub PN-EN 421:2010.
9. Rękawice jednorazowe
Dopuszczone do użytku medycznego
Rękawice muszą spełniać wymogi normy PN-EN 455-1:2020-11. Same rękawice zazwyczaj nie mają na sobie żadnych piktogramów. Norma nie określa wzoru piktogramu, więc najważniejszy jest numer normy podany na opakowaniu. Czasami producenci umieszczają na pudełkach znaki krzyża lub strzykawki, aby wizualnie określić przeznaczenie rękawiczek. Nie jest to jednak regułą.
Dopuszczone do kontaktu z żywnością
Co jeszcze znajduje się na rękawicach?
♦ Oznakowanie producenta (nazwa, logo, nazwa handlowa rękawic, nr katalogowy rękawic itp)
♦ Rozmiar rękawicy (od 6 do 11)
♦ Znak CE – przy okazji zamieszczam też właściwe proporcje znaku. Inne proporcje nie są prawidłowym oznakowaniem!
♦ Numer jednostki badającej jakość wyrobu – zwykle jest umieszczony obok znaku CE.
♦ Zapoznaj się z informacjami producenta
Jak określić rozmiar rękawic?
Obwód dłoni mierzymy wokół kostek u nasady palców, czyli w najszerszym punkcie dłoni.
Długość mierzymy od nadgarstka do czubka palca środkowego.
Wymiary obwodu i długości dłoni w poniższej tabeli są podane w milimetrach.
Wszystkie normy w jednym miejscu – dokładne nazwy i linki
- PN-EN 420+A1:2012 Rękawice ochronne – Wymagania ogólne i metody badań (aktualna, obowiązuje od 17.11.2021)
- PN-EN 388:2006 Rękawice chroniące przed zagrożeniami mechanicznymi (wycofana 13.02.2017)
- PN-EN 388:2017-02 Rękawice chroniące przed zagrożeniami mechanicznymi (wycofana 18.01.2019)
- PN-EN 388+A1:2019-01 Rękawice chroniące przed zagrożeniami mechanicznymi (aktualna, obowiązuje od 18.01.2019)
- PN-EN ISO 13997:2003 Odzież ochronna – Właściwości mechaniczne – Wyznaczanie odporności na przecięcie ostrymi przedmiotami (aktualna, obowiązuje od 08.07.2003)
- PN-EN 407:2020-10 Rękawice chroniące przed zagrożeniami termicznymi (gorąco i/lub ogień) (aktualna, obowiązuje od 02.10.2020)
- PN-EN 511:2009 Rękawice chroniące przed zimnem (aktualna, obowiązuje od 05.08.2009)
- PN-EN ISO 374-1:2017-01 Rękawice chroniące przed niebezpiecznymi substancjami chemicznymi i mikroorganizmami – Część 1: Terminologia i wymagania dotyczące ryzyka chemicznego (aktualna, obowiązuje od 18.10.2017)
- PN-EN 374-1:2005 Rękawice chroniące przed substancjami chemicznymi i mikroorganizmami – Część 1: Terminologia i wymagania (wycofana 24.01.2017)
- PN-EN ISO 374-1:2017-01 Rękawice chroniące przed niebezpiecznymi substancjami chemicznymi i mikroorganizmami – Część 1: Terminologia i wymagania dotyczące ryzyka chemicznego (aktualna, obowiązuje od 24.01.2017)
- PN-EN 374-3:2005 Rękawice chroniące przed substancjami chemicznymi i mikroorganizmami – Część 3: Wyznaczanie odporności na przenikanie substancji chemicznych (wycofana 05.05.2015)
- PN-EN 16523-1:2015-05 Wyznaczanie odporności materiału na przenikanie substancji chemicznych – Część 1: Przenikanie ciekłej substancji chemicznej w warunkach ciągłego kontaktu (wycofana 29.11.2018)
- PN-EN 16523-1+A1:2018-11 Wyznaczanie odporności materiału na przenikanie substancji chemicznych – Część 1: Przenikanie ciekłej substancji chemicznej w warunkach ciągłego kontaktu (aktualna, obowiązuje od 29.11.2018)
- PN-EN ISO 374-5:2017-02 Rękawice chroniące przed niebezpiecznymi substancjami chemicznymi i mikroorganizmami – Część 5: Terminologia i wymagania dotyczące ryzyka przenikania mikroorganizmów (aktualna, obowiązuje od 14.02.2017)
- PN-EN 374-2:2005 Rękawice chroniące przed substancjami chemicznymi i mikroorganizmami — Część 2: Wyznaczanie odporności na przesiąkanie (wycofana 28.04.2015)
- PN-EN ISO 374-2:2020-03 Rękawice chroniące przed niebezpiecznymi substancjami chemicznymi i mikroorganizmami – Część 2: Wyznaczanie odporności na przesiąkanie (aktualna, obowiązuje od 10.03.2020)
- PN-EN 12477:2005 Rękawice ochronne dla spawaczy (aktualna, obowiązuje od 21.01.2005)
- PN-EN 12477:2005/A1:2007 Rękawice ochronne dla spawaczy (aktualna, obowiązuje od 25.01.2007)
- PN-EN 60903:2006 Prace pod napięciem. Rękawce z materiału izolacyjnego (aktualna, obowiązuje od 06.04.2006)
- PN-EN 1149-5:2009 Odzież ochronna — Właściwości elektrostatyczne — Część 5: Wymagania materiałowe i konstrukcyjne (wycofana 04.10.2018)
- PN-EN 1149-5:2018-10 Odzież ochronna — Właściwości elektrostatyczne — Część 5: Wymagania materiałowe i konstrukcyjne (aktualna, obowiązuje od 04.10.2018)
- PN-EN 61340-5-1:2009 Elektryczność statyczna – Część 5-1: Ochrona przyrządów elektronicznych przed elektrycznością statyczną — Wymagania ogólne (wycofana 31.01.2017)
- PN-EN 61340-5-1:2017-01 Elektryczność statyczna — Część 5-1: Ochrona przyrządów elektronicznych przed elektrycznością statyczną — Wymagania ogólne (aktualna, obowiązuje od 31.01.2017)
- PN-EN ISO 10819:2013-12 Drgania i wstrząsy mechaniczne – Drgania oddziałujące na organizm człowieka przez kończyny górne – Pomiar i ocena współczynnika przenoszenia drgań przez rękawice na dłoń operatora (aktualna, obowiązuje od 11.02.2015)
- PN-EN 421:2010 Rękawice ochronne przed promieniowaniem jonizującym i skażeniami promieniotwórczymi (aktualna, obowiązuje od 17.11.2010)
- PN-EN 1073-2:2005 Odzież chroniąca przed skażeniami promieniotwórczymi — Część 2: Wymagania i metody badań dotyczące niewentylowanej odzieży chroniącej przed skażeniami cząstkami promieniotwórczymi (aktualna, obowiązuje od 18.04.2005)
- PN-EN 455-1:2020-11 Rękawice medyczne do jednorazowego użytku – Część 1: Wymagania i badania na nieobecność dziur (aktualna, obowiązuje od 22.07.2022)
Podstawy prawne:
Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 21 grudnia 2005 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla środków ochrony indywidualnej (Dz.U. 2005 nr 259 poz. 2173) – uchylony przez Dz.U. 2019 poz. 966 – brak nowego aktu prawnego
Rozporządzenie wdraża dyrektywę:
