Zapraszam do przeczytania artykułu eksperckiego Pani psycholog Marii Witewskiej. Dowiesz się w jaki sposób przygotować się do prowadzenia szkoleń BHP, aby Twoje szkolenie było maksymalnie efektywne.
Ukończenie odpowiedniego kierunku studiów, odbycie stażu w służbie BHP i przygotowanie dydaktyczne nie zagwarantuje bycia dobrym i skutecznym szkoleniowcem. Chociaż z formalnego punktu widzenia tyle wystarczy, aby móc ten zawód wykonywać, to niezbędne jest jeszcze to „coś”, które zadecyduje zarówno o jakości prowadzonych szkoleń, jak i o satysfakcji z wykonywanej pracy. Zastanówmy się więc, czym wspomniane „coś” może być.
Wielu instruktorów BHP po latach przepracowanych w zawodzie mówi, że jest to praca, która wymaga pewnego rodzaju powołania. Pod tym pojęciem ukrywa się zestaw określonych cech, które nie dość, że samemu instruktorowi ułatwią wykonywanie tego zawodu, to dodatkowo sprawią, że uczestnicy szkoleń wyniosą z nich realną wiedzę, która bezpośrednio przełoży się na jakość ich życia zawodowego.
Nie przejmuj się, jeśli wymienione w dalszej części kompetencje jeszcze nie leżą w Twoim zakresie. Dużo z nich da się wypracować, wystarczy tylko odpowiednie podejście i trening. Czasem wystarczy spróbować się przełamać, a efekty takiego „skoku na głęboką wodę” mogą być zaskakujące.
Oswojenie się z wystąpieniami publicznymi
Nieważne, czy występujesz przed kilkoma osobami, czy przed salą pełną publiczności – zawsze pojawi się stres. To uczucie towarzyszy nawet zawodowym mówcom, ale w ich przypadku wzmożone wydzielanie adrenaliny (tzw. hormonu stresu) ma funkcję pozytywną dla całego procesu występowania publicznie – napędza, motywuje do działania. Wizja prowadzenia szkolenia dla osób, które widzi się pierwszy raz w życiu może być przytłaczająca, dlatego ważne jest, aby znaleźć swój własny sposób na pokonanie stresu lub przekucie go w pozytywny motywator.
Wszystkie techniki relaksacyjne i wyciszające umysł będą tu oczywiście bardzo pomocne, jednak u niektórych osób lepiej sprawdzi się przyjęcie postawy skoncentrowanej na wykonaniu powierzonego zadania bez analizowania czynników zewnętrznych, które mogłyby wpłynąć zakłócająco. Zapewniam, że po kilku wystąpieniach publicznych stres znacznie się zminimalizuje i nauczysz się go oswajać – sam znajdziesz swój unikalny sposób. Najtrudniej jest po prostu zacząć.
Umiejętność przyjmowania krytyki (nie zawsze wyrażanej wprost!)
Nawet najlepszym szkoleniowcom zdarzają się sytuacje, w których, mimo najszczerszych chęci, zapału i przygotowania do zajęć, publiczność, delikatnie mówiąc, nie czuje się porwana tematyką szkolenia. Jak to jest, że czasem uczestnicy chętnie nawiązują dialog, zadają pytania, aktywnie słuchają i robią notatki, a innym razem w sali panuje cisza, w której słychać tylko odgłos tykających zegarków? Niestety nie da się tego uniknąć, zawsze będą zdarzały się szkolenia lepsze i gorsze – w odczuciu obu stron.
Jeśli wykluczy się czynniki zależne od szkoleniowca (przygotowanie merytoryczne, odpowiednie ćwiczenia aktywizujące grupę, przytaczanie życiowych sytuacji, dobór adekwatnego materiału szkolenia), to nie ma innego wyjścia, jak po prostu pogodzenie się z takim odbiorem treści przez grupę. Jest to uniwersalna prawda dotycząca psychologicznego pojęcia „atrybucji” – nie wszystko zależy od nas i czasem możemy nie mieć wpływu na sytuację, którą teoretycznie powinniśmy móc w pełni ukształtować.
W takim wypadku absolutnie nie można bez końca rozpamiętywać nieudanego szkolenia. Oczywiście wskazana jest analiza i wyciągnięcie wniosków na przyszłość – bo może metody nauczania rzeczywiście wymagają zmiany, ale nadmierne branie do siebie i rozpamiętywanie przykrych sytuacji nikomu jeszcze nie wyszło na dobre. Po takiej „dydaktycznej porażce” trzeba się otrząsnąć i po prostu spróbować zrobić wszystko, aby kolejne szkolenie było lepsze.
Zorganizowanie i gotowość na radzenie sobie z nieoczekiwanymi problemami
Organizacja przydaje się w każdym zawodzie, nieoczekiwane sytuacje też występują w wielu miejscach pracy. Podczas prowadzenia szkoleń występuje ta drobna różnica, że to Ty jako szkoleniowiec jesteś w centrum uwagi. Jeśli się spóźnisz, zapomnisz materiałów, przypadkiem skasujesz prezentację – ciężko będzie Ci zatuszować swoje potknięcie i udawać, że nic się nie stało. Musisz być przygotowany na takie wypadki.
Na pewno nie zaszkodzi, jeśli zawsze będziesz miał przy sobie dodatkowy pendrive z materiałami potrzebnymi do przeprowadzenia szkolenia, a przed wyjściem z domu sprawdzisz dwa razy, czy spakowałeś ładowarkę do laptopa. Po krótkiej praktyce to wszystko wejdzie Ci w nawyk. Dobre opanowanie nauczanego materiału, spontaniczność i naturalność pozwolą Ci też na prowadzenie szkolenia w sytuacji kompletnego braku pomocy naukowych. A co do spóźniania się – nieuzasadnione spóźnienia są niedopuszczalne. Punktualność to przejaw profesjonalizmu i szacunku dla drugiej osoby.
Przeciwdziałanie wypaleniu zawodowemu
O wypalenie bardzo łatwo w zawodach, które są stresujące lub monotonne. Zastanów się - ile razy z pasją można opowiadać o tym samym? Zmiana metod nauczania służy nie tylko osobom szkolonym, ale i samemu szkoleniowcowi! Pamiętaj, że poza zakresem materiału, który koniecznie trzeba przekazać, reszta zależy wyłącznie od Ciebie.
Ćwiczenia, dyskusje, przykłady – wszystko można dowolnie zmieniać. Grupy szkoleniowe doskonale wyczuwają stosunek nauczyciela do poruszanej przez niego tematyki. Jeśli BHP i nauczanie chociaż w minimalnym stopniu nie są Twoją pasją, przemyśl, czy wybrany zawód na pewno Ci odpowiada. O ile nic nie stoi na przeszkodzie, aby kompetencje z poprzednich trzech podpunktów w sobie wyrobić, to niestety ciężko będzie Ci zmusić się do polubienia czegoś, co nie leży w kręgu Twoich zainteresowań.
Zastanów się, czy jesteś w stanie czerpać z pracy przyjemność, czy możesz ją co najwyżej tolerować. Samo tolerowanie na dłuższą metę może nie wystarczyć.
Motywacja do pracy
W psychologii najbardziej rozpowszechnionym podziałem procesów motywacyjnych jest typologia uwzględniająca źródło motywacji. Biorąc pod uwagę ten czynnik wyróżnia się motywację zewnętrzną i wewnętrzną. Zewnętrzna może być porównana do realizowania założeń systemu nagród i kar (zrobienie czegoś przyniesie określoną korzyść), zaś wewnętrzna to własny wybór człowieka, wiążący się chęcią rozwoju, uczenia się i podejmowania wyzwań. Kierowanie się w życiu zawodowym motywacją wewnętrzną daje nieporównywalnie lepsze rezultaty, jeśli chodzi o jakość pracy. Jeśli więc prowadzenie szkoleń każdorazowo będzie dla Ciebie wyzwaniem, któremu chętnie stawisz czoła, ucząc się czegoś nowego o sobie, o ludziach i wzbogacając własną wiedzę – spodziewaj się świetnych rezultatów.
Otwartość, spontaniczność, humor
To cechy pozwalające zjednać sobie ludzi i przezwyciężyć każdą negatywną sytuację. W treści przekazywane na szkoleniach staraj się wplatać coś, co pokaże, jaką osobą jesteś. Swoboda w mowie i gestach pozwoli słuchaczom zbliżyć się do Ciebie i słuchać tego, co mówisz w taki sposób, w jaki słuchaliby osoby im znanej, z której zdaniem się liczą. To tak, jakby mieć wybór pomiędzy rozmową z żywym człowiekiem, a odsłuchiwaniem wiadomości nagranej na automatycznej sekretarce.
Podsumowanie
Wskazałam wyłącznie kilka przykładowych kompetencji psychologicznych i społecznych, które mogą mieć decydujący wpływ na jakość Twojego życia zawodowego. Psychologia pracy to bardzo obszerna dziedzina, obejmująca swoim zakresem nie tylko to, co dzieje się w zakładzie pracy, ale rozpatrująca również uwarunkowania indywidualne jednostki, która w danym środowisku funkcjonuje. Najbardziej liczy się człowiek. Pamiętaj, aby Swój dobrostan psychiczny stawiać zawsze na pierwszym miejscu.
