Hałas to często spotykane zagrożenie. Generowany jest przez pracujące maszyny, urządzenia, transport wewnątrzzakładowy i wiele innych źródeł. Jak ogarnąć hałas w środowisku pracy? Jak go zmierzyć, na co wpływa i jak się przed nim chronić?

Skutki

Hałas może pochodzić z wielu źródeł. Jak się okazuje, nadmierny hałas może nie tylko uszkodzić słuch. Może też wywołać inne negatywne skutki dla zdrowia. Przykładem może być obniżona wydolność psychiczna, mniejsza precyzja ruchów, zakłócenia wzroku polegające na nieprawidłowym rozróżnianiu barw.

Pomiary

Hałas w środowisku pracy należy koniecznie mierzyć. Oczywiście wtedy kiedy występuje albo masz przypuszczenia, że jego poziom może być szkodliwy. Pomiary hałasu muszą być wykonane przez akredytowane laboratoria. Jednostką akredytującą jest Polskie Centrum Akredytacji, czyli PCA. Tutaj znajdziesz wyszukiwarkę akredytowanych przez PCA laboratoriów.

Ważne! Każdy producent maszyny ma obowiązek podać w jej instrukcji obsługi poziom hałasu, jaki maszyna generuje. Pamiętaj jednak, że to nie nie jest to samo co pomiary poziomu hałasu w środowisku pracy. Dlaczego? Maszyna jest tylko jednym z elementów na stanowisku pracy. Tymczasem, pracownik jest narażony jeszcze na inne źródła hałasu na swoim stanowisku. Może się okazać, że maszyna wcale nie będzie generowała największego hałasu na danym stanowisku.

NDN

Hałas jest czynnikiem fizycznym, a więc jego dopuszczalne wartości reguluje parametr najwyższe dopuszczalne natężenie. Jest ok określony w rozporządzeniu [1] i wynosi 85 dB.

Ta wartość jest podana dla narażenia na hałas w odniesieniu do 8-godzinnego dobowego czasu pracy (albo tygodniowego). Rozporządzenie wyznacza również wartości dla dwóch innych parametrów hałasu:

• maksymalnego poziomu dźwięku A – wartość nie może przekroczyć 115 dB
• szczytowego poziomu dźwięku C – wartość nie może przekroczyć 135 dB.

W praktyce, w zdecydowanej większości sytuacji posługujemy się tylko wartością podaną dla 8-godzinnego czasu pracy, czyli 85 dB.

Musisz zwrócić uwagę na jeszcze jedną wartość. Jeżeli poziom hałasu w zakładzie przekracza 80 dB, pracodawca ma obowiązek zapewnić stosowanie ochrony słuchu pracownikom, a oni mogą sami zadecydować czy będą ją stosować.

Przekroczenia

Jeżeli hałas wynosi powyżej 85 dB, należy obowiązkowo zadbać o ochronę słuchu.

Najlepszym rozwiązaniem jest wyeliminowanie lub wytłumienie źródła hałasu. Można to osiągnąć w różny sposób, np. poprzez zabudowanie lub osłonięcie źródła hałasu. Jeżeli nie jest to możliwe, w drugiej kolejności należy zapewnić środki ochrony zbiorowej, np. ekrany dźwiękochłonne. Ostatecznością jest stosowanie środków ochrony indywidualnej. Najpopularniejszym ŚOI są ochronniki słuchu, potocznie zwane słuchawkami lub nausznikami. Często stosuje się również jednorazowe wkładki przeciwhałasowe lub stopery, rzadziej wkładki.

Powyższa kolejność jest nieprzypadkowa. Zawsze należy starać się eliminować lub minimalizować źródło czynnika szkodliwego. Pomijanie tego etapu i wyposażanie pracowników w ŚOI to zła praktyka.

Strefy, w których występuje nadmierny hałas należy wyznaczyć i oznakować, a także ograniczyć dostęp do nich.

Jak dobrać ŚOI

Najważniejszym parametrem, na który musisz zwrócić uwagę dobierają środek ochrony słuchu jest poziom tłumienia. Jest on podany w dB i znajduje się w opisie każdego produktu przeznaczonego do ochrony słuchu. Wystarczy porównać go z poziomem hałasu w zakładzie i już będziesz wiedział czy jest on właściwy.

Pamiętaj o tym, że pomimo stosowania ochronników słuchu, hałas należy uwzględnić na skierowaniu na badania lekarskie. Ochronniki słuchu nie sprawiają, że hałasu nie ma. Nie chronią też przez wpływem na organizm innymi drogami, np. na oczy czy układ pokarmowy.

Hałas niesłyszalny dla ucha ludzkiego

Oprócz hałasu słyszalnego, w środowisku pracy może też występować hałas, którego ucho ludzkie nie słyszy.

Hałas infradźwiękowy

Są to dźwięki o bardzo niskiej częstotliwości (poniżej 20 Hz). Taki hałas jest emitowany np. przez: sprężarki, silniki wysokoprężne, wentylatory przemysłowe czy transport.
Fale infradźwiękowe osiągają duże długości (minimum 17 m), przez co mogą rozchodzić się nawet na setki kilometrów.

Hałas ultradźwiękowy

Dźwięki o bardzo wysokiej częstotliwości (powyżej 20 000 Hz). Taki hałas emitowany jest np. przez: zgrzewarki, lutownice ultradźwiękowe, płuczki ultradźwiękowe. Ultradźwięki  są wykorzystywane w procesach technologicznych czy diagnostyce medycznej. Jednak ich nieodpowiednie stosowanie może być bardzo niebezpieczne dla zdrowia.

Jeszcze kilka ważnych informacji

Bardzo ważną rzeczą jest świadomość, że miara hałasu (tj. poziom ciśnienia akustycznego) jest funkcją logarytmiczną. Znaczy to, że mówiąc o dwukrotnym przekroczeniu hałasu nie mamy na myśli 170 dB, ale już 88 dB! Dziesięciokrotne przekroczenie hałasu wynosi 95 dB.

Czas pracy pracowników zatrudnionych na stanowiskach pracy, na których występują przekroczenia najwyższych dopuszczalnych stężeń lub natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia – nie może przekraczać 8 godzin. 

Dla kobiet w ciąży dopuszczalne natężenie hałasu wynosi 65 dB i jest wartością bezwzględną. To znaczy, że kobieta ta nie może pracować w warunkach hałasu powyżej tej wartości, nawet jeśli zastosowałaby ochronę słuchu.